NOTKA INFORMACYJNA :

Tytuł zadania:  Inwentaryzacja i dokumentacja fotograficzna przydrożnych kapliczek, krzyży i dzwonnic na Orawie
Ilustracja: Kapliczka oszklona murowana wnękowa z figurą Matki Bożej Różańcowej, pocz. XIX w., Lipnica Wielka

Organizatorzy pragną serdecznie podziękować wszystkim  wolontariuszom oraz innym osobom z Orawy  za  współpracę i  przekazanie cennych informacji

Dofinansowanie:

Partnerzy zadania:

Gminne Centrum Kultury w Lipnicy Wielkiej

Orawska Biblioteka Publiczna w Jabłonce

Organizator zadania:

Fundacja Przestrzenie Dziedzictwa

Koordynacja i  konsultacje merytorczne : dr hab. Ewa Kocój, prof. UJ

Nadzór merytoryczny (historyczno-artystyczny): dr hab. Agnieszka Gronek, prof. UJ

Inwentaryzacja  obiektów na Orawie: Lucyna Borczuch, Łukasz Kocój oraz wolontariusze

Autorzy tekstów:  Lucyna Borczuch, Łukasz Kocój

Fotografie:  Lucyna Borczuch, Łukasz Kocój 

Projekt  stron i wykonanie internetowych: Łukasz Kocój

Copyright by Fundacja  Przestrzenie Dziedzictwa, Kraków 2022

17. Drewniana kapliczka kłodowa z figurką Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej,  XX/XXI w.  [Obok posesji nr 61A, Majerówka]

Wygląd. Kapliczka wolnostojąca, kłodowe z  wnęką wydrążoną w pniu drzewa. Wewnątrz z figurką Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej. Wysokość ok.  1 m. Stan bardzo dobry. Kapliczka. Drewniana kapliczka kłodowa.  Pień drzewa w kolorze jasnego brązu z wydrążoną u góry wnęką. W niej współczesna gipsowa figurka NMP Niepokalanie Poczętej z rozłożonymi rękami, w białym welonie na głowie, białej sukni i niebieskim płaszczu. Kapliczka przykryta blaszanym, brązowym, dwuspadowym daszkiem. Otoczenie. Kapliczka stoi przy chodniku obok  drogi. Okolona metalowym brązowym płotkiem,, obsadzona krzewami zimozielonymi i kwitnącymi, wolna przestrzeń posypana korą drzewa. Tradycja lokalna.  Pień przystrojony bogato sztucznymi kwiatami i wstążkami w kolorach białym, niebieskim, żółtym i czerwonym. Dwie kuliste lampki solarne na płocie, lampion. Na Orawie kapliczki takie stały na każdej roli, pełniły rolę ochronną pola i gospodarzy.

16. Kapliczka oszklona, słupkowa z figurką Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej,  II połowa XX w.,  [W polu, przy drodze do przysiółka Na Polanie]

Wygląd. Kapliczka słupkowa skrzynkowa, wolnostojąca, na słupku, z figurą Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej. Wysokość słupka ok. 2 m, kapliczki 40 cm. Stan dobry. Kapliczka. Metalowa oszklona kapliczka słupkowa, prostokątna, malowana na zielono. Za szkłem współczesna figurka NMP Niepokalanie Poczętej w białej chuście i sukni, w niebieskim płaszczu, z rozłożonym rękami. Przed nią dwa białe aniołki i jeden mniejszy w seledynowej sukience. Kapliczka ok. 40 cm wysokości, z daszkiem dwuspadowym, na metalowym słupku zabetonowanym w podłożu. Słupek i kapliczka ozdobione gęsto girlandą ze sztucznych kwiatów w kolorze białym i pomarańczowym. Otoczenie. Stoi na łące, z dala od domów, przy drodze do przysiółku Na Polanie po północnej stronie drogi. Tradycja lokalna. Przed kapliczką duża kompozycja z kwiatów sztucznych w kolorze pomarańczowym, białym i żółtym oraz trzy lampki solarne na szpikulcu, wbite w ziemię.

15. Kapliczka domkowa  z figurą Chrystusa upadającego pod krzyżem.  1924 r., f. Ignacy Skoczyk [W lesie, przy drodze Lipnica W.-Kiczory po stronie płn. ]

Wygląd. Drewniana kaplica domkowa otynkowana z zewnątrz, z figurą Chrystusa upadającego pod krzyżem. Wysokość ok. 5 m. Stan bardzo dobry. Zewnątrz. Obiekt na planie kwadratu, ocieplony styropianem i otynkowany, pomalowany na żółto, na kamiennej podmurówce. Drewniane brązowe drzwi otwierane do środka. Dwa okna białe, plastykowe. Nakryty blaszanym dachem czterospadowym zwieńczonym dużym cebulowatym hełmem z metalowym krzyżem. Wewnątrz. Drewniane ściany i strop. Pośrodku  murowany ołtarz, obłożony kamieniem, na nim duża gipsowa figura Chrystusa upadającego pod krzyżem. Chrystus w kolorze cielistym, w  niebieskim płaszczu, włosy i broda brązowe, korona cierniowa czarna, ciało cieliste, brązowe ślady krwi na twarzy. Krzyż drewniany, brązowy z czarnymi literami: NOSTRO IPSE PORTAVIT oraz VERE LANGUORES NOSTRO IPSE LULIT ET DOLORES Przed nim figurka Matki Bożej i dwa obrazy Matki Bożej Nieustannej Pomocy i Anioła Stróża.  Otoczenie. Kapliczka na skarpie przy drodze w środku lasu, otoczona drewnianym malowanym płotem.  Na granicy wsi Kiczora i Lipnica Wielka. Tradycja lokalna.  Nad drzwiami dekoracja ze sztucznych kwiatów białych, po obu stronach wiszą ozdobne lampy. Na tylnej ścianie dekoracja z gałązek wierzby i sztucznych kwiatów wiosennych. Kolorowe kwiaty wieloletnie rosną wokół kapliczki, znicz.

14. Drewniana dzwonnica loretańska z kapliczką domkową murowaną z figurą Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej,  pocz. XX w.,  [Przy posesji nr 134,  Na Polanie]

Wygląd.  Duża drewniana, konstrukcja w formie wiaty  z wieżyczką z pozorną izbicą na dachu z małym dzwonem i obrazem na ścianie.  Obszerne zadaszanie dla wiernych. Wysokość ok 10m. Stan bardzo dobry. Obok kapliczka domkowa murowana, oszklona wysokość ok. 3 m z figurą Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej. Dzwonnica. Drewniana  słupowo-ramowa wiata, na planie prostokąta, posadowiona na sześciu okrągłych słupach. Na ścianie wschodniej obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Posadzka z płaskiego kamienia łączonego z betonem. Dach dwuspadowy kryty czarną blachą gontopodobną, z dodatkową wieżą z dzwonem. Niższa część, szersza szalowana pionowo deskami, z okapem blaszanym. Zwieńczona metalowymi krzyżami.   Kaplica wnękowa. Za dzwonnicą znajduje się biała domkowa, murowana  kaplica  z plastikowymi drzwiami. Wewnątrz obraz gipsowy Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej. Niebieski płaszcz, włosy zasłonięte, biała szata, bose stopy. Otoczenie figury szczelnie wypełnione wewnątrz sztucznymi kwiatami. Dach dwuspadowy stalowy.  Otoczenie. Obiekt  znajduje  się przy drodze  na przysiółku Na Polanie, na wysokiej skarpie. Tradycja lokalna. Obraz otoczony girlandą z kwiatów białych, czerwonych i różowych. Pod obrazem kompozycja z kwiatów sztucznych białych, pomarańczowych, żółtych i czerwonych, przed nią dwie doniczki brązowe z kwiatami sztucznymi różowymi, na posadzce białe doniczki z białymi kwiatami. Kompozycja z kwiatów żywych. Miejsce spotkań lokalnych mieszkańców i odbywania majówek oraz okazjonalnie mszy  świętych.

13. Kapliczka murowana oszklona z drewnianą figurką Piety,  Ok. 2012 r.,  [W ogrodzie posesji nr 1139]

Wygląd. Wygląd: Murowana, skrzynkowa kapliczka przydomowa z drewnianą figurką Piety na postumencie. Wysokość ok. 2, 5, stan bardzo dobry. Zewnątrz. Na  filarze stoi nieco szersza kapliczka skrzynkowa. Obie części są murowane, obłożone płaskim kamieniem łamanym na zaprawie.  Na planie czworokąta, z murowanym szczytem, nakryta daszkiem blaszanym na drewnianej więźbie. Wewnątrz. W półkoliście sklepionej absydzie, za szkłem w brązowej metalowej? Ramie rzeźba pełnoplastyczna Pieta wertykalna, wykonana z drewna, malowana. Matka Boża w niebieskiej sukni z białą chustą na głowie, Jezus w białym perizonium, klęczy na kolanach, oparty górną połową ciała o swoją matkę. Postument: Wysoki murowany blok, nieco węższy niż kapliczka. Otoczenie. Kapliczka na rogu ogrodzenia posesji, za nią ogród. Lokalna tradycja.  Wkomponowana w ogrodzenie posesji. Kapliczka wybudowana przez obecnych właścicieli domu.

12.Kapliczka przydomowa z postumentem murowanym z figurą Jezusa z gorejącym sercem ,  ok 2002 r., f.  właściciele posesji [W ogrodzie przy domu nr 43]

Wygląd. Kapliczka przydomowa z figurą Jezus z gorejącym sercem. Wysokość ok. 2 metry. Stan bardzo dobry.  Zewnątrz. Gipsowa biała figura Jezusa, bez polichromii, osłonięta daszkiem metalowym, czterospadowym,  podtrzymanym przez cztery pionowe pręty metalowe, ustawiona na murowanym podwyższeniu. Figura. Cała figura biała. Przedstawiona w pozycji stojącej. Głowa pochylona, długie włosy, broda. Lewą ręką wskazuje na widoczne na klatce piersiowej gorejące sercu w koronie cierniowej i krzyżu otoczone promienistą aureolą. Otoczenie. Klomb obsadzony kwiatami w ogrodzie przed domem. Tradycja lokalna. Pręty daszku owinięte wieńcem z białych kwiatów. Miejsce eksponowane w ogrodzie. Jest to fundacja gospodarzy posesji, dokonana ok. 20 lat temu złożona w ważnej intencji prywatnej.

11. Kapliczka oszklona, skrzynkowa  na słupku z przedstawieniem Chrystusa upadającego pod krzyżem , XX w.  [Na przeciw domu nr ...]

Wygląd. Drewniana kapliczka skrzynkowa, umocowana na metalowym słupku z drewnianą figurką Jezusa upadającego pod krzyżem. Postawiona pomiędzy rozwidlającymi się konarami lip. Zewnątrz. Kapliczka pięcioboczna, szczyt kapliczki i krzyżyk na nim drewniany kapliczka przeszklona, nakryta dwuspadowym metalowym daszkiem. Wewnątrz. Ściany kapliczki wyłożone białą tkaniną, w dole biały rzeźbiony wspornik z dwoma wolutami po bokach podtrzymujący blat, na którym umieszczono drewnianą rzeźbę Chrystusa upadającego pod ciężarem złożonego na plecach  krzyża: malowana na biało, czerwono i czarno. Przy szybie lampka, na tylnej ścianie metalowy krucyfiks. Otoczenie. Kapliczka umieszczona jest wśród  konarów lip. Świeżo położone obrzeża i kamyki przed drzewami. Teren jest obecnie urządzany. Tradycja lokalna. W kapliczce białe kwiaty. Lampka na prąd.

9. Kapliczka oszklona murowana wnękowa z figurą Matki Bożej Różańcowej , pocz. XX w.,  [Naprzeciw posesji nr 1108, na rozdrożu dróg]

Wygląd. Duża oszklona murowana kapliczka wnękowa, nakryta dwuspadowym dachem. We wnęce figura Matki Bożej Różańcowej. Wysokość ok. 3 metry. Stan dobry. Zewnątrz. Murowana z kamienia, ocieplona styropianem i otynkowana, malowana na żółto z białymi pasami na rogach i wokół wnęki, na planie kwadratu, z murowanymi trójkątnymi szczytami, na podmurówce obłożonej płaskim kamieniem łamanym. Z przodu łukowe okno białe plastykowe, zamykane na białą klamkę. Nakryta brązowym blaszanym  dachem dwuspadowym. Wewnątrz. Ściany żółte tynkowane, strop łukowy. Pod ścianą podest w kształcie mensy ołtarzowej, na nim gipsowa figura Matki Bożej Różańcowej w białej sukni  i niebieskim płaszczu. Obok mniejsze figurki klęczących aniołów, metalowy krucyfiks,  oraz 4 święte obrazy. Otoczenie. Przed wnęką jeden kamienny stopień. Ogrodzenie drewniane współczesne, ławki dwie, dawno nie używane, drewniane z porostem. Zasadzenia starych drzew lipowych. Lokalna tradycja. Figurki przystrojone są białymi kwiatami z tkaniny. Do okna wnęki jest przymocowana biała girlanda ze sztucznych kwiatów. Na stopniu przed kapliczką stoi duża kompozycja z kwiatów sztucznych w kolorach białym i żółtym w brązowej plastykowej skrzynce i druga w wysokim białym flakonie. Przed kapliczką odbywają się majówki. Kapliczkę postawili przodkowie nieżyjących właścicieli posesji bardzo dawno temu, obok niej rosną cztery ok. 50 letnie lipy. Przed śmiercią ufundowali ocieplenie, malowanie i wymianę okna. .

8. Kapliczka murowana  domkowa z figurą Jezusa z gorejącym sercem , Pocz. XX w.,  [Naprzeciw domu nr 869]

Wygląd. Kapliczka domkowa, murowana, zamknięta z tyłu absydą, w środku z drewnianym, malowanym ołtarzem z figurą Jezusa, dwiema wnękami bocznymi. Wysokość ok. 3 metry, stan bardzo dobry. Zewnątrz. Murowana, otynkowana, częściowo biała, przykryta dachem blaszanym dwuspadowym, na kalenicy z przodu metalowy krzyż, z tyłu chorągiewka. Nad wejściem kamienny krzyż. Powyżej blaszany okap. Nad nim wnęka bez figury, z kwiatami. Figura i drewniany ołtarz. W środku ołtarz drewniany, dwuczęściowy biały, zdobiony, nakryty białym obrusem. W środkowej części ołtarza od frontu feston z winogronami, nad nim białe wysokie podium z tabernakulum, na froncie którego malowany wieniec z wielobarwnych kwiatów, w środku dekoracja z przytwierdzonych drewnianych złotych promieni bijących od złotego środka. Na podium stoi gipsowa figura Jezusa z gorejącym sercem: brązowe włosy i broda, cieliste ciało, bose stopy, w kremowej szacie i czerwonym płaszczu ze złotą podszewką na zielonej podstawie, obie ręce z czerwonymi ranami wskazują gorejące czerwone serce w złotym nimbie i nałożoną złotą koroną cierniową.  Wewnątrz. Tynkowane białe ściany, sklepienie łukowe, malowane na niebiesko ze złotymi gwiazdami. Centralnie drewniany, ołtarz. Po bokach dwie wnęki. W lewej obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, przed nim duży różaniec drewniany. Obok na ścianie współczesna figura św. Antoniego z Dzieciątkiem.  W prawej wnęce przedmioty przyniesione przez mieszkańców: figurki gipsowe, większa Jezusa z gorejącym sercem, mniejsza stojącego anioła, krucyfiks metalowy, obrazek z przedstawieniem NMP z Dzieciątkiem. Przed figurą Jezusa różaniec. Po lewej stronie, na malowanej podstawce imitującej wzgórze Golgoty stoi  brązowy krucyfiks metalowy z przewieszonym różańcem. Po prawej stronie papierowy obraz świętej Rodziny,  oszklony, w ramce drewnianej. Podłoga wyłożona płaskim kamieniem na zaprawie. Otoczenie. Na skrzyżowaniu dróg.  Lokalna tradycja.  Kapliczka udekorowana dużą ilością sztucznych kwiatów,  we wnęce po lewej kwiaty białe i czerwone, ozdobne lampiony z wkładem na baterie, kwiaty. Nasadzenia dwóch tui. Miejsce odbywanych niegdyś majówek..

7. Kapliczka murowana domkowa z figurą Matki Bożej z Dzieciątkiem, . XIX-XX  w.  [W ogrodzie przy posesji nr 708]

Wygląd. Kapliczka domkowa, murowana. Na kalenicy od przodu kamienny krucyfiks z piaskowca, wewnątrz duża figura Matki Bożej z Dzieciątkiem. Wysokość ok 2 metry, stan zły. Wymaga renowacji figura i wnętrze. Zewnątrz. Murowana z absydą z tyłu, kremowy tynk. Wejście od strony wschodniej, sklepione łukiem.  Drzwi drewniane, białe oszklone. Szczyt murowany, trójkątny, dach dwuspadowy, kryty blachą, malowany na brązowo, z masywnym kamiennym krucyfiksem od przodu w zwieńczeniu. Wewnątrz. Ściany i strop białe tynkowane, strop odcinkowy. W półkolistej na niedużym drewnianym podium stoi wysoka figura Matki Bożej z Dzieciątkiem. Na figurze powieszono drewniany różaniec. Matka Boża w czerwonej koronie. Niebieski płaszcz i biała szata przepasana złotym sznurem. Stopy bose. Prawa stopa na brązowym wężu. Dzieciątko w czerwonej szacie z brązowymi zdobieniami w kształcie kwiatów i słońca. Na głowie czerwona korona. Liczne ubytki i braki farby. Otoczenie. Kapliczka stoi w ogrodzie z kwiatami wieloletnimi, przed domem malowanym w tym samym kolorze. Lokalna tradycja. Wokół wejścia girlanda z kwiatami żółtymi oraz biało różowymi, żółte wstążeczki przypięte do zielonego łańcucha. Teren zadbany.

6. Kapliczka domkowa z figurą Matki Bożej Niepokalanie Poczętejj,  XIX/XX w.,   [W pobliżu domu nr 923 a]

Wygląd. Kapliczka domkowa murowana z naturalnego kamienia z zachowaną w środku strukturą oryginalnych ścian, w środku  współczesna gipsowa figurka Matki Bożej Niepokalanie Poczętej, liczne figurki gipsowe, na ścianach obrazy. Dodatkowa wnęka z obrazem Matki Bożej.  Wysokość ok. 4 metry, stan bardzo dobry.  Zewnątrz. Murowana na planie prostokąta z absydą z tyłu, tynkowana, malowana na łososiowo, lizeny i góry ścian na biało, szczyt murowany trójkątny, pod nich daszek okapowy. Nad okapem pięcioboczna drewniana oszklona wnęka, z trójkątnym zwieńczeniem, w środku obraz Matki Bożej w koronie z aniołkami po obu stronach,  ozdobiony kremowymi kwiatami sztucznymi. Drzwi drewniane, brązowe, otwierane na zewnątrz, przeszklone. Dach dwuspadowy, czerwony, blaszany, na kalenicy z przodu metalowy krzyż, z tyłu chorągiewka z wcięciem.  Wewnątrz. Sklepienie kolebkowe, absyda półkolista, z płaskich naturalnych kamieni na zaprawie, podłoga betonowa przykryta dywanem. W centralnym miejscu w niewielkiej białej wnęce na tylnej ścianie gipsowa figura NMP Niepokalanie Poczętej w białej sukni i chuście, niebieskim płaszczu. Po prawej niewielka figurka Jezusa z sercem gorejącym, po lewej Matka Boża z Dzieciątkiem, oboje z koronami na głowach, przewieszony na figurce różaniec z drewna. Przed figurką NMP niewielki anioł w białej szacie oraz Jezus w żłóbku. Na ścianie kolejne obraz anioła stróża oraz drewniany krucyfiks z metalową figurką, w srebrnym kolorze, po prawej obraz Niepokalanego Serca Marii Panny, z sufitu współczesna lampa. Otoczenie. Cztery tuje w narożnikach. Teren zadbany. Tradycja lokalna. Obok figury kwiaty sztuczne białe i czerwone w białym wiklinowym koszyczku, kwiaty cięte róże czerwone. Na podłodze kompozycja z czerwonymi kwiatami. Utrzymywana przez okolicznych mieszkańców. Niegdyś miejsce odprawiania majówek.

5. Drewniana dzwonnica loretańska, XIX/XX w.,  Dzwon z 1797 r., [Przy posesji nr 1071]

Wygląd. Drewniana, wysoka konstrukcja zwężająca się ku górze z pseudo-izbicą czworokątną, szalowana pionowo, z czterema otworami okiennymi, na betonowej podmurówce, z dachem gontowym. Zwieńczona metalowym krzyżem. Stan średni. Jedna z najwyższych dzwonnic na Orawie. Zewnątrz. Konstrukcja szalowana deskami i listewkami z pseudo-izbicą, z czterema prostokątnymi otworami, poniżej okap z gontu. Drzwi wejściowe drewniane od strony zachodniej, z resztką okapu gontowego nad nimi. Posadowiona na betonowej podmurówce, nakryta dachem czterospadowym, gontowym, zwieńczona metalowym krzyżem. Wewnątrz. Konstrukcja słupowo-ramowa, dzwon zawieszony na krokwiach, z wizerunkiem św. Jerzego ze smokiem i św. Joana, z 1797 r. wykonany przez Pavlisa Zlecaka, uruchamiany za pomocą sznura, z dołu dzwonnicy. W środku ławki, ślady dawnego ołtarza i drewniany krzyż. Otoczenie. Drzewa i krzewy. Obecnie dostęp do niej jest tylko przez prywatną posesję. Tradycja lokalna. Dzwonnica używana była do ustalania pór dnia, do rozpędzenia burzowych chmur i ogłaszania śmierci. Przed burzą dzwoni się trudniej, trzeba użyć dużo więcej siły. Podczas uderzeń dzwonu widoczne jest rozchodzenie się chmur, pewnie dlatego tam nie ma szkód wywołanych gradobiciem. Rozpędzanie chmur ma największe znaczenie kiedy dojrzewa ziarno w polu. Za zmarłego dzwoni się o godz. 10 i o 15. Trzy razy (wiyrchy) po 5 minut z kilkusekundową przerwą, dzwonnik odmawia modlitwę, w ten sposób odmierza czas. Kiedy ostatni raz dzwoni się za zmarłym, wieszczy się czy szybko będzie następny. Ogłasza to jęk dzwonu i wtedy wiadomo, że nastąpi to wkrótce. Niegdyś dzwoniono na początek dnia o 6 rano, 12 na przerwę w pracy i 18 na koniec dnia. Dzwonnica jest przeniesiona ok. 10 m wyżej od potuku i nadbudowana w latach 80.XX w. dla lepszej słyszalności. Na Anioł Pański nie dzwonią ok. 15 lat, dzwoniono jeden długi raz, na czas odmówienia modlitwy. .

4. Kamienny krucyfiks słupowy, 1818 r., f. Andrzej  Karlak [przy domu  nr 412?]  

Wygląd. Kamienny krucyfiks słupowy z półplastyczną figurą Chrystusa stojąca na kapitelu. Na dwuczęściowym postumencie 3 reliefy przedstawiające Matkę Bożą Bolesną oraz św. Andrzeja i św. Rozalię.  Malowany farbą olejną. Wysokość ok. 3.5 metra. Stan dobry. Krucyfiks. Półplastyczna figura Jezusa ukrzyżowanego. Włosy, broda, perizonium ciemny brąz, ciało białe, czerwony ślady krwi. Krzyż i kapitel brązowy. Krucyfiks kamienny umieszczony na kapitelu. Górna część postumentu. Wysoki brązowy filar. Trzy rzeźby. Od frontu prawie pełnoplastyczna rzeźba Matki Bożej Bolesnej. Niebieski płaszcz, szata biała, brązowe włosy, czerwone usta. Postać umieszczona na osobnej podstawie. Powyżej dwie główki aniołków. Całość chroniona metalowym daszkiem. Po prawej stronie relief św. Rozalia, cała w bieli, włosy, brwi, oczy i buty brązowe, w prawym ręku brązowy długi krzyż. W lewej biała czaszka. Na lewo św. Andrzej, cały w bieli, włosy, brwi, oczy i buty brązowe, usta czerwone. Za postacią brązowy typowy dla tej postaci krzyż. Od tyłu napis fundacyjny: EREXIT  ONDREAS  KARLAK AN 1818. Dolna część postumentu. Niski blok kamienny. Od frontu relief św. Jan Ewangelista z księgą w lewej ręce i  kielichem z wężem symbolizującym truciznę w prawej. Posadowiony na płycie kamiennej. Otoczenie. Kamienny tradycyjny mur z ozdobami. Całość umieszczona na niewielkim wzniesieniu w ogrodzie domu, ale z wejściem od zewnątrz. Teren starannie utrzymany. Tradycja lokalna. Liczne nasadzenia kwiatów i bylin. Lampiony. Niegdyś odprawiano tu majówki.

3. Kapliczka oszklona skrzynkowa na drewnianym krzyżu,  XVII-XXI w.,  XVIII-XXI w. Krzyż współczesny. Figura według lokalnych tradycji z II połowy XVIII w., f: rodzina Piotra Borowego,  [Obok domu nr 612]

Wygląd. Współczesny  jasnobrązowy drewniany krzyż z belek z umieszoną na nim niewielką oszkloną kapliczką skrzynkową ze starą figurką Chrystusa. Wysokość obiektu ok. 2 metry. Stan bardzo dobry. Zewnątrz. Krzyż z dwóch belek w kolorze jasnobrązowym, osłonięty metalowym, brązowym daszkiem dwuspadowym, przymocowanym do krzyża przy pomocy metalowych długich wkrętów. Krzyż umocowany jest w obejmie, wbetonowanej w podłoże. Na krzyżu zawieszona oszklona drewniana kapliczka z figurką Ukrzyżowanego Chrystusa. Wewnątrz. Kapliczka skrzynkowa, oszklona, prostokątna  z figurką Chrystusa pomalowaną na biało, czarne włosy i broda. Całe wnętrze kapliczki wypełnione szczelnie sztucznymi kwiatami. Otoczenie. Obok dwie formowane tuje, kapliczka w ogrodzie starannie utrzymanym.  Tradycja lokalna. Wewnątrz oszklonej kapliczki bogate zdobienie kwiatami sztucznymi w kolorach różowym, białym i pomarańczowym, na zewnątrz kapliczki wieniec z kwiatami różowymi. Według tradycji figura pochodzi z krzyża z domu rodzinnego Piotra Borowego z II połowy XVIII w..

2. Kapliczka kamienna słupowa z figurą św. Jana Nepomucena, 1761 r., f. Jakub Lichosyt,  [przy domu nr 606]

Wygląd. Figura Jana Nepomucena postawiona na dwuczęściowym postumencie, z czterema reliefami, wykonana z piaskowca, ze śladami polichromii. Wysokość ok. 3,5m. Stan bardzo dobry. Pełnoplastyczna figura. Święty Jan Nepomucen stoi, ubrany w sutannę, komże i pelerynkę, trzyma oparty o prawe ramię kamienny krucyfiks. Głowę okala metalowy nimb z 5 złotymi gwiazdami. Brak polichromii. Figura posadowiona na nikim impoście z napisem od frontu: S. Ioannes Nepo dalej nieczytelne dwa wiersze i nizej Ioannes . Postument, część górna. Filar z kapitelem uskokowym, z napisami od frontu: . Na czterech ścianach trzonu płyciny zwieńczone łukiem i wypełnione płaskorzeźbioną postacią świętego. Od frontu św. Jakub z nimbem nad głową, stoi w stroju rycerza, z sakiewką po prawej stronie, z prawą ręką złożoną na piersi, z kijem pątniczym w lewej; ślady złoceń. Z prawej strony św. Marek, z nimbem stoi w długiej szacie, z księgą w prawej ręce i piórem w lewej; u dołu widać pysk lwa. Z lewej św. Łukasz w pozycji stojącej, z nimbem, w prawej ręce trzyma księgę, w lewej pióro; ślady polichromii w kolorze czerwonym. Z tyłu św. Maria Magdalena klęczy w grocie, z prawą ręką przy piersi, z atrybutami krzyża, czaszki i kielicha, Podpisy u góry postaci: S. Iacobus, s. Lucas, s. Marcus, s. Maria Magdalena. Na trzonie u góry dwie uskrzydlone główki ze skrzydełkami w chmurze, na pozostałych ścianach - reliefowe rozetki. Postument, część dolna. Prostopadłościenny blok kamienny z napisem od frontu: efflgles Magno Latet hIC eXCIssa IaCobo exoLVI CULtVs CVLtor VtriqVe sVos. Napis  fundacyjny z tyłu: Curavit Parochus loci cum Iacobo Lihosith Die … 1761 Errecta. Obiekt stoi na kamiennej niskiej, prostokątnej płycie, posadowionej na betonowej, wysokiej podmurówce dla lepszej ekspozycji. Otoczenie. Postawiona  w prywatnym ogrodzie, trawnik, iglaki formowane. Teren zadbany. Tradycja lokalna. Tradycyjne miejsce majówek i ołtarz w czasie procesji Bożego Ciała. .

1. Kapliczka kamienna kolumnowa z figurą Matki Bożej (pod wezwaniem Świętej Rodziny), 1759 r., f. Ks. Ignacy Jabłoński [naprzeciw Kościoła w Lipnicy Wielkiej]

Wygląd. Kamienna kapliczka zwieńczona pełnoplastyczną figurą  Matki Bożej z piaskowca, częściowo polichromowana, postawiona na wysokiej na kolumnie z półplastyczną figurą Jezusa, a na postumencie relief św. Józefa. Stąd  lokalnie nazywana kapliczką pod wezwaniem św. Rodziny. Kapliczka ma ok. 5 m wysokości, stan bardzo dobry. Pełnoplastyczna figura. Figura przedstawia Bogurodzicę w złoconej koronie ze złotym metalowym krzyżem, rozchylając rękami poły płaszcza, ukazując złote serce w kształcie słońca. Płaszcz ma ślady złotej polichromii. Postać stoi na półkulistym globie, prawą stopą przygniatając głowę wijącego się po globie węża;  obok jabłko. Figura postawiona na nasadniku w kształcie ściętego ostrosłupa. Postument, część górna. Kolumna z kapitelem zdobionym liśćmi w kolorze zielonym, żółtym i czerwonym i niską zaobloną bazą. W połowie trzonu, od frontu półplastyczna figura Jezusa z krzyżem. Chrystus z nimbem promienistym, włosami falowanymi, z przepaską na biodrach i czerwonym płaszczem, stoi na 8 czerwonych różach i trzyma obiema rękami długi biały krzyż oparty o dużą czaszkę. Po bokach kolumny główki aniołów ze skrzydełkami na wysokości róż znajdujących się pod stopami Jezusa. Postument, część dolna. Niski masywny filar z kapitelem w kształcie płyty i nieco szerszą profilowaną bazą. Od frontu relief  św. Józefa ze złotym nimbem, stoi ze złotą lilią w prawej ręce, lewą składa na piersi; ślady żółtej polichromii na płaszczu, napis nad postacią: S. IOSEPH ORA PRONOBIS. Z prawej strony wykuty napis fundacyjny: EREXIT HONORI SISI IESU MARIAE ET DIVI IOSEPHIA RP IGNAT JABLONSZKY PARO NIZNENSI ANNO DNI 1759 DIE 22 7BRIS. Ustawiony na prostopadłościennym bloku kamiennym i dwustopniowym cokole z płyt betonowych. Otoczenie. Na betonowym skwerze naprzeciwko kościoła. Lokalna tradycja. Brak zdobień. Niegdyś miejsce majówek i ołtarz w czasie procesji Bożego Ciała.

WYBRANE KAPLICZKI, KRZYŻE I DZWONNICE W LIPNICY WIELKIEJ  I KICZORACH

Zadanie obejmuje identyfikację i dokumentację wybranych przydrożnych kapliczek, krzyży, dzwonnic na terenie polskiej Orawy. W miejscowościach Lipnica Wielka i Kiczora zidentyfikowano 33 obiekty małej architektury sakralnej, w tym 5 dzwonnic, 2 kamienne figury na słupie, 2 kamienne krucyfiksy słupowe, 5 kapliczek domkowe, 1 kapliczkę z odlewem z żeliwa, 4 kapliczki wnękowe, 3 kapliczki oszklone, 3 kapliczki na słupku, 3 kapliczki drewniane, 2 krzyże drewniane i 3 kapliczki do podmurówce.  Najstarszymi obiektami są: kapliczka kamienna kolumnowa z figurą Matki Bożej (pod wezwaniem Świętej Rodziny z 1752 roku na placyku obok kościoła; kapliczka kamienna słupowa z figurą św. Jana Nepomucena z 1761 r. przy drodze głównej przez wieś oraz Kapliczka oszklona skrzynkowa na drewnianym krzyżu ze starą figurą Ukrzyżowanego pochodzącą według tradycji lokalnych z XVII w. z domu rodzinnego Piotra Borowego. W Kiczorze najstarsze są dwie XIX wieczne dzwonnice loretańskie Łącznie zidentyfikowano aż pięć dzwonnic loretańskich z przełomu XIX i XX wieku, z których większość wciąż działa - miejscowi dzwonnicy zawiadamiają o śmierci  mieszkańców wioski oraz dzwonią w celu rozpraszania burz i gradu.  Najwięcej kapliczek w tym rejonie poświęconych jest  różnym przedstawieniom Matki Bożej, stare kamienne słupy z figurą  św. Jana Nepomucena, św. Józefa, Koronację Matki Bożej przez Trójcę świętą, a także  krzyże i krucyfiksy i inne przedstawienia Chrystusa z różnych okresów. Do dokumentacji fotograficznej w ramach niniejszego zadania wybrano 17 obiektów, w tym 2 dzwonnice, 2 kamienne kapliczki słupowe z figurą, 4 kapliczki domkowe, 1 odlew żeliwny, 2 kapliczki wnękowe, 1 oszkloną, 2 na słupku, 1 drewnianą, 1 krzyż  i 1 figurę na podmurówce. Dokumentacja przedstawia możliwie duże zróżnicowanie tematyczne, przestrzenne i  czasowe obiektów w Lipnicy Wielkiej i Kiczorze. Według informacji uzyskanych od mieszkańców miejscowości, kapliczki były otoczone powszechną czcią i pełniły ważną rolę w życiu codziennym tych wsi. Do niedawna stawiano ołtarze w czasie procesji z okazji Bożego Ciała. Przy wielu kapliczkach odprawiano majówki oraz nabożeństwa różańcowe w październiku. Część z tych tradycji wciąż jest zachowana wokół tych obiektów. Dzwonnice nadal dzwonią w razie śmierci mieszkańców lub w celu rozgonienia chmur gradowych. Kapliczki są bogato ozdobione kwiatami sztucznymi i naturalnymi, a o ich otoczenie dbają kolejne pokolenia rodzin, na posesjach których stoją kapliczki. Z projektu wyłączono obiekty małej architektury sakralnej znajdujące się na nekropoliach lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie, które były przedmiotem odrębnego projektu w roku 2021 oraz figury i krzyże znajdujące się bezpośrednio w otoczeniu kościołów.

Lipnica Wielka, Kiczory

FUNDACJA PRZESTRZENIE DZIEDZICTWA

FUNDACJA PRZESTRZENIE DZIEDZICTWA

Skontaktuj się z nami:

Fundacja Przestrzenie Dziedzictwa

e-mail: fundacjapd[at]protonmail.com

tel. +48 12 00000000

Copyright by FUNDACJA PRZESTRZENIE  DZIEDZICTWA 2019-2020 – All rights reserved